fife,istanbul Kiz Sanayi Mektebi’nde okuyordu.
Osmanli’da Turk ve Musluman kadinlarin
sahneye cikmasi yasakti.
O, yine de 1918 yilinda
"Jale" adiyla Darulbedayi’ye basvurdu.
Kabul edildi.
Ailesi bunu duyunca sert tepki gosterdi.
Babasi kizina "Fahise mi olacaksin"
diye bagirinca evi terk etti.
Afife Jale,
Darulbedayi’de stajyer oyuncu
kadrosuna alindi.
Yeniden dogmustu;
anne-babasi,
artik kulis ve sahneydi.
1919’da Huseyin Suat’in
"Yamalar" adli oyununda,
"Emel" rolunu oynayacak
Eliza Binemeciyan’in
Paris’e gitmesiyle sans ona guldu.
Boylelikle Afife Jale,
Kadikoy’deki Apollon Sinemasi’nda
sahneye cikan ilk Musluman Turk kadini oldu.
Ancak bir Turk kizinin sahneye cikmasi
ortaligi ayaga kaldirdi.
Afife Jale hep direndi.
Ama Darulbedayi yoneticileri
onu tiyatronun kadrosundan cikarmak
zorunda kaldilar.
UYUSTURUCUYA BASLIYOR
Tiyatrosuz kalmasi Afife Jale’yi sarsti.
Kacisi haplarda ve uyusturucuda aramaya basladi.
Hap, esrar, zamanla yerini eroine birakti.
Bu arada sahneye cikmak icin
elinden gelen cabayi gosterdi.
Adini degistirdi.
Cesitli kumpanyalar ile Anadolu’ya gitti.
Karsisina zorluklar cikarildi.
Kurtulusu hep uyusturucuda aradi.
1923’ten sonra Turk kadinlari
******’un emriyle sahneye cikmaya basladi.
Afife Jale mutluydu.
Artik kotu gunlerin
geride kaldigini dusunuyordu.
Ama o uyusturucuyu birakmak istiyor;
bu kez uyusturucu onu birakmiyordu!
Sagligi bozuldu.
Sahnede ayakta duramiyordu.
Tiyatroya veda etmek zorunda kaldi.
İste o zor gunlerinde
Kusdili Cayiri’nda,
Hafiz Burhan’in konserinde
sanatciya tamburuyla eslik eden
Selahattin Pinar’la karsilasti.
CALGICI DEGIL SANATKAR
Selahattin PINAR,
babasi Denizli Milletvekili Sadik Bey’in
iyi bir ogrenim gormesi icin
gonderdigi İtalyan Ticaret Okulu’nu
yarida birakmisti.
12 yasinda ut,
17 yasinda tambur calmayi
ogrenmisti.
Babasinin surekli
"Benim oglum calgici olacak" seklindeki
"asagilamalarina" dayanamayip bir gun,
"Hayir sanatkar olacak" deyince
evde kavga cikmis ve babasinin
uzerine yurumesi sonucu evi terk etmisti.
Yeni evi; daha sonra
"Uskudar Musiki Cemiyeti" adini alacak olan
"Daru’l-Feyz-i Mûsiki"ydi.
Onun da artik anne-babasi musikiydi.
Musiki ustatlarindan dersler aldi.
Bestekar oldu.
Unlu sanatcilarin kadrolarinda
yer almaya basladi.
ILK GORUSTE ASK
Afife Jale,
"Turk muziginin aristokrati"
Selahattin Pinar’in naifliginden,
kibarligindan, temiz giyiminden,
guzel ve esprili konusmasindan etkilendi.
Duygulari karsiliksiz degildi.
Evlendiler.
Fatih Camii’nin karsisindaki
bir apartman dairesine yerlestiler.
27 yasindaydilar ama cocuk gibiydiler.
Evde saklambac oynuyorlardi.
Ut, tambur tinisi, sarkilar, siirler
evlerinden hic eksik olmuyordu.
Fakat, mutluluk kisa surdu.
Cunku...
Afife Jale bazen odasina kapaniyor,
saatlerce cikmiyordu.
Selahattin Pinar, bir gun
kapinin anahtar deliginden iceriye bakti.
Afife Jale koluna eroin siringa ediyordu!
Uyusturucu bulmak icin
bir eczaciyla da iliski kurmustu!
Selahattin Pinar karisina asikti.
Her tutkulu insan gibi kendini aldatti.
Afife Jale’yi kurtarmak isterken
uyusturucu batakligina saplandi.
Afife Jale,
esinin daha kotu bir hale gelmemesi icin
ona yalvardi:
"Ne olur bosa beni, terk et beni."
Selahattin Pinar hic yanasmadi ayriliga.
Afife Jale hep zorladi.
Ve 1935’te bosandilar.
Selahattin Pinar askini hic unutamadi.
Karsiliksiz aski ve ayrilik acisini anlatan
unutulmaz bestelerini bu donemde yapti:
"Nereden sevdim o zalim kadini";
"anladim sevmeyeceksin beni sen nazli cicek";
"huysuz ve tatli kadin"...
VE OLUM
Korkusuz kadin Afife Jale,
sokaklarda bes parasiz
intihar etmek ister gibi yasadi.
Darulbedayi’deki dostlarinin
yardimiyla, Bakirkoy Akil Hastanesi’ne
yatirildi.
1941 yilinin 24 Temmuz gunu oldu.
Cenazesinde dort kisi vardi;
onlar da tabutu tasimak icin gelmislerdi.
Zamanla mezar yeri bile kayboldu.
Ama o silinmedi.
Efsane oldu.
Artik biliniyor ki;
o, Turk kadininin
sahneye cikmasi icin
kendi hayatini feda etmisti.
Selahattin Pinar,
Afife Jale’nin olumuyle yikildi.
Daha da icine kapandi.
Ardi ardina besteler yapti.
"Gecenin matemini askima ortup sarayim"...
6 Subat 1960’ta
Todori’nin Meyhanesi’nde
olene kadar
Afife Jale’yi unutamadi
********
SONER YALCIN