3. Object Inspector (Nesne Müfettişi) : Bu kısımda Object Inspector'le ilgili ayarlamaları yapabilirsiniz. Bu ekranı Object Inspector'a sağ tıklatıp, Properties komutunu vererekte açabilirsiniz.
SpeedSettings : Bu kısımda daha önceden kaydedilmiş şablonlar vardır. Bunlardan birini seçebilirsiniz. Mesela Microsoft Visual Studio ürünlerinden herhangi birinden Delphi'ye geçmiş iseniz, “Visual Studio (TM) emulation” ı sçeerek, Object Inspector'u alışık olduğunuz tarza çevirebilirsiniz.
Colors : Burada Object Inspector'da kullanılan renkleri değiştirebilirsiniz. Rengini değiştirmek istediğiniz değeri seçin ve altta açılan renk listesinden istediğiniz rengi seçin.
Options : Burada Object Inspector ile ilgili çeşitli ayarları değiştirebilirsiniz.
- Show instance class : Object Inspector'un en üstünde seçili bileşenin ismini ve sınıfını gösteren bir açılır listeyi gösterir. Bu aynı zamanda form üzerindeki bir bileşeni seçmek içinde kullanılabilir. Mesela formunuzun arka taraflarında kalan, fare ile direk seçemediğiniz bileşenleri, açılır listeden seçebilirsiniz.
- Show classname in instance list : Bu açılır listede bileşenlerin sınıflarınında gözükmesini sağlar. Bu seçeneği iptal ederseniz, açılır listede sadece bileşenlerin isimleri görüntülenir.
- Show status bar : Object Inspector'un altında durum çubuğunun görünmesini sağlar. Bu durum çubuğunda “All Shown” yazıyor ise bileşenin tüm özellikleri gözüküyor demektir. Eğer bazı özellikleri gizlemiş iseniz burada kaç tane özelliğin gösterilmediği yazılır.
- Render background grid : Özellikler ve olayları birbirinden yatayda ayıran bir çizgi gösterir.
- Show read only properties : Seçilen nesnenin salt okunur özelliklerini de gösterir. Ancak bunları değiştiremezsiniz.
- Bold non-default Values : özelliğin varsayılan değeri dışında bir değer atanmışsa o değer koyu olarak gözükür. Böylece değiştirdiğiniz özellikleri daha kolay ayırtedebilirsiniz.
References : Bazen bileşenleri birbirine referans olarak verirsiniz. Mesela bir Toolbar bileşeninde resimleri göstermek için Images özelliğine bir ImageList bileşenini verirsiniz. Bu tip referans verilen bileşenlerin özelliklerini ve olaylarını da Object Inspector'da göstermek için bu kısımda ayar yapmanız lazım.
- Expand inline : Referans verilen bileşenin özelliklerini gösterir. Referans verilen bileşen genelde kırmız rekte gözükür ve yanında + işareti çıkar. + işaretine tıkladığınız zaman, o bileşenin özelliklerini görüp değiştirebilirsiniz.
- Show on events page : Referans verilen bileşenin olaylarını, aynı şekilde göstermek için işaretleyin.
4. Palette (Bileşen Paleti) : Bu kısım daha önce IDE bölümünde anlatılmıştı. Detay için ilgili kısma bakınız.
5. Library (Kütüphane) : Bu kısımda paketlerle ilgili ayarlamalar yapılır.
- Library Path : Derleyicinin paketlerin dosyalarını hangi klasörde arayacağını gösterir. Eğer bir component veya bir unit kullanıyorsanız, unitle ilgili dosyanın bulunduğu klasör burada tanımlı olmalıdır. Yoksa derleyici hata verir.
- BPL output directory : Derleyicinin derlenmiş paket dosyalarını (.bpl) hangi klasöre koyacağını belirler.
- DCP output directory : .dcp dosyalarının hangi klasöre konulacağı belirlenir.
- Browsing path : Eğer projeniz içinde Proje Seçenekleri (Project options) kısmında belirtilen klasörlerde bir tanımlayıcıyı (identifier) bulamazsa bu kalsörlerde aranır.
NOT : Bu kısımda bulunan $(DELPHI) tanımlaması Delphi'nin kurulu olduğu klasöre işaret etmektedir. Delphi 7 için bu tanımlama “C:\Program Files\Borland\Delphi7” klasörünü temsil eder. Kurulumunuza göre bu klasör değişebilir.
İPUCU : Bana en çok gelen sorulardan biri de Library Path ile ilgili olanlar.
- Eğer derleyici xxx.dcu veya xxx.pas'ı bulamadım şeklinde bir hata verip derlemeyi kesiyorsa, bu dosyayı bilgisayarınızda buldurun ve ilgili klasör Library Path'de yoksa ekleyin.
- Eğer çok fazla bileşen yüklemişseniz, Library Path çok uzun oluyor ve bu bazen eski sürümlerde problemlere yol açabiliyor. Bunu aşmak için; kullanmadığınız bileşenleri kaldırın veya birkaç bileşeni aynı klasöre koyarak listeyi küçültün.
6. Explorer (Kod Gezgini) : Bu ekranda kod editörünün solunda yer alan Kod gezginiyle ilgili ayarları yapabilirsiniz. Kod gezgini tüm sınıfları, özellikleri, metodları ve global rutinleri ağaç yapısı şeklinde gösterir ve bunlara ulaşmayı sağlar.
- Automatically show Explorer : Bu seçenek işaretli ise Kod Gezgini, kod editörünün yanında yer alır. Eğer bu seçenek işaretli değilse gözükmez. Bu durumda kod gezginini View menüsünden Code Explorer komutunu vererek açabilirsiniz.
- Explorer Sorting : Alphabetical seçerseniz liste alfabetik sırada, Source seçerseniz source kodda tanımlandıkları sıraya göre listelenir.
- Explorer Categories : Buradan listede hangi elemanların olup, hangilerinin olmayacağını belirleyebilirsiniz.
7. Delphi Direct (Delphi Haberleri) : Delphi Direct Borland'a internet vasıtasıyla bağlanıp, Delphi ile ilgili haber başlıklarını alan bir teknolojidir. Siz de ilgilendiğiniz haberlerin linkine tıklayarak, haberi internet tarayıcınızda açıp okuyabilirsiniz. Bu sekmede Delphi Direct ile ilgili ayarları yapabilirsiniz.
- Automatically poll network : Delphi Direct'i aktif yapmak için.
- Polling interval : Haber başlıklarını kaç günde bir Borland'tan indireceğini belirler.
- Last poll : Borland'tan haberlerin en son ne zaman alındığını gösterir.
- Automatically show Delphi Direct On Refresh : Eğer yeni haber varsa, Delphi Direct ekranı gösterilir.
CODE INSIGT
Code Insight teknikleri, hem sizin yazdığınız kodun, hem de kodunuzda kullandığınız diğer unit'lerinin sürekli olarak arka planda işlenmesine dayanır.
Code Insight'ın Delphi'ye eklenmesinin nedeni programcıların işini kolaylaştırmaktır. Delphi diline yeni bir özellik getirmemekte ancak kod yazımını kolaylaştırmaktadır.
Code Insight'ın Delphi'nin 1.0 sürümü çıkmadan önce düşünüldüğünü biliyor muydunuz? Ancak Delphi'nin 3.0 sürümünden sonraki sürümlerinde gelmektedir. Code Insight beş ayrı beceri sunar.
1. Code Completion : Bir nesnenin özellik veya yöntemini bir listeden arayarak ya da ilk harflerini yazarak seçmenize olanak tanır. Bu özelliği etkinleştirmek için bir nesnenin ismini yazarak noktayı ekleyin ve biraz bekleyin. Listeyi görüntülemek için Ctrl+Boşluk tuşlarını kullanabilirsiniz. Listeyi kapatmak için ESC tuşunu kullanın.
Code Completion aynı zamanda bir atama ifadesinde uygun bir değer aramanıza da olanak verir. Bir değişken veya özellikten sonra := yazdığınızda, Delphi aynı tipe ait olan bütün değişken veya nesneleri, ayrıca bu tipe ait özellikleri olan bütün nesneleri listeler.
Code Completion'da iki tür sıralama vardır. Alfabetik veya kapsama (scope) göre. Sıralama düzenini değiştirmek için Code Completion iletişim kutusuna sağ tıklayın ve istediğiniz sıralama düzenini seçin.
2. Code Templates : İçinde bir begin - end bloğu olan karmaşık bir ifade gibi önceden tanımlanmış olan kod şablonlarının birini kodunuza eklemenizi sağlar. Şablonların hepsini görmek için Ctrl+J tuşlarına basmalısınız. Ctrl+J tuşlarına basmadan önce birkaç harf yazarsanız, Delphi sadece bu harfle başlayan şablonları listeler.
Örneğin kodunuza bir try-except bloğu ekleyeceksiniz. t yazıp Ctrl + J tuşlarınına bastığınızda t ile başlayan şablonlar gelir. Try except şablonunu seçtiğiniz anda aşağıdaki kod otomatikmen eklenir.
try
except
end ;
Bu yöntemle yüzlerce satırlık kod parçalarını birkaç saniye içinde kodunuza ekleyebilirsiniz.
Mevcut şablonlara kendi şablonlarınızı da ekleyebilirsiniz. Kod şablonları DELPHI32.DCI dosyasında saklanır. Yeni bir kod şablonu eklemek için sırasıyla :
· Tools menüsünden Editör Options komutunu verin.
· Source Options sekmesine geçin.
· Edit Code Templates... butonuna basın.
· Add... butonuna basın.
· Shortcut Name kısmına şablonun ismini, Description kısmına açıklamasını yazıp, OK butonuna basın.
· Code kısmına eklemek istediğiniz kodu yazın. Burada imlecin nereye konumlanmasını istiyorsanız oraya | karakterini koyun.
· OK butonuna basın.
3. Code Paremeters : Bir ipucu penceresinde bir fonksiyon neya yöntemi yazdığınız sırada parametrelerini ve veri tiplerini görüntüler. Fonksiyon veya yöntem adını yazarak parentezi açmanız yeterlidir. Parametre isimleri ve tipleri hemen bir pencerede belirecektir. Ctrl+Shift+Boşluk tuşlarına basarakta code parameters'i görüntüleyebilirsiniz. Etkin parametre koyu renkte gözükür.
4. Tooltip Expression Evaluation : Bir hata giderme kipi özelliğidir. Bu özellik imlecin altında bulunan belirleyici, özellik veya terimin değerini gösterir.
5. Tooltip Symbol Insight : Bir belirleyicinin nerede tanımlandığını gösterir. Belirleyicinin tanımının yapıldığı yere gitmek için Ctrl tuşuna basarak belirleyicinin üzerine tıklatın.
Önemli Delphi Dosyaları ve Açıklamaları
Uzantı
Açılımı
Açıklama
PAS
Pascal dosyası
Pascal kaynak kodu dosyası. Kaynak kodu dosyaları bir formla ilişkili olduğu gibi bağımsızda olabilir.
~PA
Pascal dosyasının (PAS) yedeği. Bir pascal dosyasında değişiklikleri kaydettiğiniz zaman bir önceki hali ~pa uzantısı ile kaydedilir. Gerekli durumlarda eski koda burdan ulaşabilirsiniz.
DPR
Delphi Proje Dosyası
Bu dosya geliştirme sırasında Delphi tarafından otomatikmen oluşturulur. Gerekli durumlarda müdahele de edebilirsiniz.
~DP
Delphi Proje Dosyasının yedeği.
DCU
Delphi Compiled Unit
Bir Pascal dosyasının derlenmesi sonucunda oluşur.
DFM
Delphi Form File
Bir formun veya veri modülünün ve içerdiği bileşenlerin özelliklerinin tanımlarını içeren dosya. Geliştirme sırasında oluşturulur. Delphi iki yönlü geliştirme aracıdır. Bu da sizden gizli hiçbir şey olamaz demektir. Otamatikmen oluşturulan bu tanımları elle değiştirebilirsiniz.
~DF
Delphi Form Dosyasının yedeği.
DOF
Delphi Options File
Proje seçeneklerinin mevcut ayarlarını içeren bir metin dosyası. Geliştirme sırasında oluşturulur.
DSK
Masaüstü dosyası
Bu dosya pencerelerin konumları,editördeki açık dosyalar ve diğer masaüstü ayarları hakkında bilgiler içerir. Projeyi yeni bir dizine kopyalarken silmeniz gerekir.
RES
Resource (Kaynak) dosyası
Proje ile ilgili kaynakları (genellikle simgesini) içeren binary dosya. Eğer gerekirse projenize başka resource dosyaları da ekleyebilirsiniz.
BPG
Borland Project Group
Birden fazla projeyi aynı anda derlemek için kullanılır.
CFG
Proje seçeneklerini içeren ayar dosyası. Sadece özel derleyici seçenekleri ayarlandığı zaman oluşur.
DPK
Delphi Package
Bir paketin kaynak kodunu içerir.
TODO
Tüm projedeki yapılacak işler listesini içeren dosya
ULD
Microsoft Data Link
ADO tarafından bir veri tedarikçisine gönderme yapmak için kullanılır. BDE'deki alias'a benzer.
Object Repository (Nesne Deposu)
Delphi'de çeşitli tipte uygulamalar ve formlar oluşturabilirsiniz. Mesela normal exe dosya, ActiveX uygulaması, dll, Denetim masası uygulaması (.cpl) vs. Bunlar için daha önceden hazırlanmış şablonlar veya bunları oluşturan sihirbazlar vardır. Bunları kullanarak formları veya bazı kodları kısa sürede oluşturabilirsiniz.
Nesne deposunu açmak için File menüsünden New'i gösterip, Other... komutunu verin.
Daha sonra istediğiniz şablonu seçip kullanabilirsiniz. Kullanma sırasında 3 seçenek vardır.
1. Copy : Seçtiğiniz formun veya data modulün birebir kopyası projenize eklenir. Yaptığınız değişiklikten nesne deposundaki form/data module etkilenmez.
2. Inherit : Bu en kullanışlı metottur. Projenize eklenen form/data module nesne deposundaki nesneden inherit edilir (miras alınır). Projenizdeki değişiklikler, nesne deposunu etkilemez ancak nesne deposundaki form/data module'de yaptığınız değişiklikler otomatikmen bundan miras aldığınız tüm formlara/data modullere yansır.
3. Use : Nesne deposundaki formu/data modülü direk olarak kullanır. Dolayısıyla yaptığınız değişiklik direk nesne deposuna da yansır. Pek tavsiye edilen bir yöntem değildir.